स्वामी विवेकानन्दस्य जीवनचरितम् (संस्कृतम्)
स्वामी विवेकानन्दः भारतीयस्य महान् सन्तः, विचारकः, तथा यौवनस्य प्रेरणास्त्रोतः आसीत्। तस्य जन्म १२ जनवरी १८६३ तमे वर्षे कलकत्तानगरे कश्यां च बङ्गालप्रदेशे अभवत्। अस्य जन्मनाम नरेन्द्रनाथ दत्तः आसीत्। तस्य पितुः नाम विश्वनाथदत्तः आसीत्, माता भुवनेश्वरीदेवी च आसीत्।
बाल्ये एव नरेन्द्रः अत्यन्तः बुद्धिमान्, साहसी च आसीत्। बालकाले सः सङ्गीतं, व्याकरणं, संस्कृतम्, योगशास्त्रं च अधीतवान्। सः सदा सत्यस्य अन्वेषणाय चेष्टितवान्।
शिक्षा जीवनम्
नरेन्द्रः कलकत्तायां प्रेसिडेन्सी कॉलेज इत्यस्मिन् अध्ययनम् अकरोत्। तत्र सः पाश्चात्यदर्शनं, इतिहासः, साहित्यं च पठितवान्। किन्तु आन्तरिक शान्तेः अभावं अनुभवन् नरेन्द्रः गुरोः अन्वेषणाय बहुधा तीर्थयात्रां कृतवान्।
गुरोः श्रीरामकृष्णपरमहंसस्य साक्षात्कारे
कस्मिंश्चिद्दिने सः दक्षिणेश्वरे श्रीरामकृष्णपरमहंसस्य समीपं गत्वा तस्य उपदेशं श्रुत्वा अत्यन्तम् प्रभावितः जातः। श्रीरामकृष्णस्य कृपया नरेन्द्रः अध्यात्मज्ञानं प्राप्तवान्।
संन्यासाश्रमः
गुरोः शरीरत्यागानन्तरं नरेन्द्रः संन्यासं स्वीकृतवान् च तस्य नाम विवेकानन्द इति गुरुभिः प्रदत्तम्। ततः सः सम्पूर्णभारतं चरित्वा तीर्थाटनं कृत्वा सर्वत्र धर्मप्रचारं कृतवान्।
शिकागो धर्मसम्मेलनम्
१८९३ तमे वर्षे अमेरिका देशे शिकागो नगरे विश्वधर्मपरिषदायां सः भारतदेशस्य प्रतिनिधित्वं कृतवान्। तत्र तस्य प्रथम वाक्यम् — “Sisters and Brothers of America” इति श्रोतृजनस्य हृदयं जितवान्। तस्य उद्बोधनानि जगत्प्रसिद्धानि जातानि। तेन भारतस्य अध्यात्मदर्शनं पश्चिमदेशे प्रचारितम्।
रामकृष्णमिशनस्य स्थापना
भारतं प्रत्यागत्य सः १८९७ तमे वर्षे रामकृष्णमिशनम् इत्यस्य संस्थां स्थापयत्। एषा संस्था शिक्षायाः, चिकित्सायाः, समाजसेवायाः च क्षेत्रे महान् कार्यं करोति। तेन “नरसेवा नारायणसेवा” इति सिद्धान्तः प्रचारितः।
स्वामी विवेकानन्दस्य उपदेशाः
तस्य उपदेशाः युवानां जीवनं उज्ज्वलं कर्तुं प्रेरकाः आसन्। सः उक्तवान् —
“उत्तिष्ठत जाग्रत प्राप्य वरान्निबोधत।”
“आत्मविश्वासः एव सर्वशक्तिमूलम्।”
“अस्थिरः आत्मा कस्यापि सहायः न भवति।”
तस्य अन्तिमदिनाः
स्वामी विवेकानन्दः अल्पायुषी आसीत्। केवलं ३९ वर्षस्य आयुः प्राप्तवान्। ४ जुलाई १९०२ तमे वर्षे बेलूड़मठे सः महाप्रयाणं कृतवान्।
उपसंहारः
स्वामी विवेकानन्दः एकः महापुरुषः आसीत्। तस्य चिन्तनम् अद्यापि मानवसमाजाय प्रेरणास्त्रोतं भवति। भारतीययुवकाः तस्य जीवनं दृष्ट्वा आत्मविश्वासेन जीवनं यापनं कुर्वन्ति। सः अद्यापि अनन्तकालपर्यन्तं भारतीयानां हृदये जीवति।
कालिदास का संस्कृत में निबंध Swami Vivekananda Biography In Sanskrit